Hướng dẫn xử lý nước ăn uống và vệ sinh môi trường sau lũ lụt
Ảnh minh họa
Trong lũ lụt, nước ngập tràn, cuốn trôi và trộn lẫn tất cả mọi thứ có trên mặt đất như chất thải từ cống rãnh, nhà tiêu, xác súc vật, chuồng gia súc, gia cầm, côn trùng, cây cối,… làm nước và môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng. Vì vậy, ngay khi nước rút, cần có các biện pháp xử lý nước và môi trường ngay để tránh ô nhiễm ảnh hưởng đến sức khỏe.
Xử lý môi trường
- Khi nước rút, các gia đình làm vệ sinh nhà cửa, vệ sinh môi trường đẩy hết bùn đất, rác đọng ra khỏi gia đình, đường phố.
- Thu gom bùn đất, rác thải để xử lý tập trung.
- Khi nước rút hết, môi trường bị ô nhiễm nặng nề, có mùi tanh thối do xác súc vật, côn trùng, cây cối thối rữa. Cần khai thông cống rãnh, lấp vũng nước đọng, chôn xác súc vật chết và tẩy uế.
Xử lý xác súc vật chết
- Ước lượng số lượng xác súc vật chết cần xử lý.
- Vị trí chôn lấp xác súc vật: tốt nhất ở ngoài đồng, cách xa các nguồn nước bề mặt ít nhất 50m.
- Đào hố chôn sao cho tất cả xác súc vật được vùi sâu dưới đất ít nhất 0,8m. Chuyển toàn bộ xác súc vật vào hố và hớt một lớp đất khoảng 10cm chỗ xác súc vật chết và đổ vào hố.
- Đổ 2-3 kg vôi bột lên trên hoặc phun dung dịch cloramin B nồng độ cao rồi lấp đất, lèn chặt. Cắm biển báo hiệu nơi chôn súc vật để tránh bị đào bới.
- Khử trùng nơi có xác súc vật: sau khi chuyển xác súc vật đi có vôi bột hay hóa chất khử trùng thì có thể tập trung rác vào chỗ đó và đốt.
- Hàng ngày phải kiểm tra nơi chôn xác súc vật xem có bị súc vật hoặc chuột bọ đào bới hay không. Nếu phát hiện có mùi hôi thối hoặc bị đào bới thì phải lấp lại và rào chắn.
- Dọn dẹp vệ sinh nhà cửa, phơi khô quần áo, không treo mắc quần áo ẩm ướt vào một chỗ để làm chỗ trú ẩn cho muỗi.
- Làm vệ sinh và tu sửa nhà tiêu (nếu không hỏng nặng). Nếu nhà tiêu hỏng nặng, chọn nơi cao ráo xa nhà, xa giếng nước (20m) đào hố đi tạm rồi lấp đất, tránh ruồi và côn trùng, súc vật tiếp xúc với phân, chờ một vài tuần sửa lại nhà tiêu.
Xử lý nước ăn uống sau lũ lụt
Giếng khơi
Dù trước khi bão lụt xảy ra, chúng ta đã dùng nylon và nắp bịt miệng giếng, tuy nhiên nước trong giếng vẫn bị ô nhiễm rất nặng vì nắp và nylon chỉ ngăn rác, cặn vào giếng chứ không ngăn được nước bẩn vào giếng. Quy trình xử lý nước được tiến hành theo 3 bước:
Bước 1. Thau rửa giếng nước:
- Khơi thông tất cả các vũng nước xung quanh khu vực giếng.
- Thảo bỏ nắp và nylon bịt giếng.
- Trước khi làm trong và khử trùng phải tiến hành thau vét giếng. Dùng nước giếng dội lên thành giếng cho trôi hết đất cát và rác bám trên thành và nền giếng.
- Nếu giếng ngập lụt, nước đục, phải tiến hành thau vét giếng. Múc cạn nước và vét hết bùn cặn.
- Các vùng có điện hoặc máy nổ thì dùng bơm điện hút cạn nước rồi thau vét giếng. Trong trường hợp không thể thau vét được thì chọn một giếng khác để xử lý và dùng chung.
- Nếu tất cả các giếng trong khu vực đó đều không thể thau vét được thì có thể áp dụng biện pháp xử lý tạm thời: múc vài chục lít nước lên bể chứa rồi đánh phèn và khử trùng, dùng hết làm mẻ khác, chờ vài ngày sau mức nước giếng xuống thấp mới tiến hành thau rửa.
- Trường hợp không có phèn chua để làm trong nước, làm một bể lọc cát tạm thời bằng một thùng, xô hay vại thể tích khoảng 20 – 30lít. Đục một lỗ đường kính 1cm trên thành cách đáy thùng 5cm, cho một ít đá hoặc gạch vỡ lót ở đáy, đặt một mảnh bao tải gai lên trên rồi đổ cát dày khoảng 25 – 30cm. Đổ nước giếng vào cho đến khi nước chảy ra trong thì lấy để khử trùng.
- Nếu nước lụt không tràn vào giếng và nước trong: nếu điều kiện cho phép thì múc cạn và thau rửa như trên. Nếu không, có thể tiến hành tiệt trùng ngay nước trong giếng để dùng tạm thời trong khoảng một tuần rồi tiến hành thau rửa giếng.
- Lưu ý:
· Các giếng đã bị ngập lụt thì nhất thiết phải thau rửa và khử khuẩn mới được sử dụng.
· Khi có hàng loạt giếng bị ngập lụt, nhu cầu nước lớn mà không đủ lực lượng xử lý nước thì ở mỗi cụm dân cư chọn một vài giếng xử lý trước để lấy nước dùng ngay.
· Mỗi trung tâm y tế dự phòng các tỉnh thường có bão lụt nên chuẩn bị ít nhất một máy phát điện nhỏ và một máy bơm nước để có thể mang đi xử lý một số giếng cho các cụm dân cư trong trường hợp cần thiết.
Bước 2. Làm trong nước giếng:
- Dùng phèn chua (loại thường dùng là phèn nhôm) với liều lượng 50g/1m3 nước, nếu nước đục nhiều có thể cho lượng phèn tối đa 100g/1m3 nước.
- Hòa tan hết lượng phèn cần thiết vào một gàu nước rồi tưới đều lên thành giếng, thả gàu chìm sâu xuống nước rồi kéo mạnh lên khoảng 10 lần rồi để yên 30 phút – 1 giờ cho cặn lắng hết thì tiến hành khử khuẩn.
Bước 3. Khử khuẩn giếng nước:
- Về nguyên tắc nước giếng sau khi khử khuẩn phải có nồng độ clo dư là 0,5 – 1mg/L.
- Tính lượng cloramin B cần thiết cho giếng nước trên cơ sở nồng độ cần thiết là 10g/m3. Có thể dùng một số hóa chất khác như clorua vôi (13g/m3), canxi hypoclorit 70% (4g/m3).
- Múc một gàu nước, hòa lượng hóa chất nói trên vào nước. Lưu ý phải khuấy cho tan hết. Tưới đều gàu nước này vào giếng. Thả gàu cho chìm sâu đến nửa cột nước rồi kéo lên kéo xuống khoảng 10 lần.
- Dùng nước giếng này dội lên thành giếng để khử khuẩn, sau đó để yên khoảng 30 phút là có thể dùng được.
(Chú ý: Nước đã khử khuẩn bằng cloramin như trên vẫn phải đun sôi mới được uống).
- Trong trường hợp không có hóa chất khử khuẩn, chỉ ăn và uống nước đun sôi 10 phút trở lên và không ăn các loại rau sống rửa bằng nước chưa khử khuẩn.
Giếng khoan
Bơm hết nước đục và bơm tiếp 15 phút nữa, bỏ nước đi sau đó có thể dùng được./.
